Denemarken brengt gedetailleerd in kaart hoe de opmars van omikron verloopt. De Deense cijfers vertellen daarom ook hoe omikron naar verwachting in Nederland zal toeslaan. Veel is nog onzeker, maar er is reden tot zorg.
De opmars verloopt razendsnel
In landen waar omikron aan een opmars bezig is, verloopt de uitbraak razendsnel. De groei van het aantal geregistreerde besmettingen verloopt in een veel hoger tempo dan bij eerdere varianten (zoals delta en alfa). In Denemarken is het beste te zien welk deel van de besmettingen door de nieuwe variant wordt veroorzaakt, aangezien de Deense gezondheidsautoriteiten heel gedetailleerd alle cijfers bijhouden.
Een standaard coronatest geeft niet aan om welke variant het gaat. De Denen onderzoeken van 80 tot 90 procent van alle bevestigde besmettingen welke variant het betreft. Dat onderzoek duurt altijd enkele dagen. Voor ongeveer de helft van de gevallen van de afgelopen weken is dit onderzoek nu afgerond. In Nederland analyseert het RIVM per week slechts zo’n 1.800 monsters op ruim 100 duizend positieve testen: minder dan 2 procent. De Denen kunnen hierdoor de effecten van omikron veel sneller in kaart brengen.
Uit de meest recente testresultaten van de Deense laboratoria blijkt dat inmiddels ruim 34 procent van alle besmettingen omikron betreft. Denemarken kampt mede daardoor met een flinke uitbraak van corona. Het aantal meldingen is in een week tijd met 40 procent gestegen en uitgekomen op het hoogste niveau sinds het begin van de crisis. De Deense regering heeft vrijdag besloten musea en bioscopen te sluiten, basisscholen gingen al eerder dicht. Horeca en winkels zijn nog wel open, met beperkingen.
Naar verwachting zal omikron in Nederland hetzelfde patroon laten zien. Uit de beperkte gegevens die tot nu toe bekend zijn, blijkt dat in Amsterdam al 25 procent van de besmettingen is veroorzaakt door deze nieuwe variant. Het Outbreak Management Team (OMT) houdt er daarom rekening mee dat omikron binnen twee weken in heel Nederland dominant zal zijn. Wel hanteert Nederland al enige weken strengere coronamaatregelen dan Denemarken, zodat de uitbraak hier mogelijkerwijs iets trager verloopt. Nieuwe lockdownmaatregelen zullen de verspreiding waarschijnlijk iets kunnen afremmen, maar niet tegenhouden.
Gevaccineerden zijn zonder booster even vatbaar
De omikronvariant weet de bescherming van vaccinatie tegen besmetting grotendeels (en wellicht zelfs helemaal) te ontwijken. Uit de Deense cijfers blijkt dat gevaccineerden bijna even vatbaar zijn voor besmetting als ongevaccineerden. Ruim 85 procent van de Denen van 12 jaar of ouder is gevaccineerd; zij maken 89,8 procent uit van alle omikronbesmettingen. Mensen die een boosterprik hebben gekregen, testen relatief minder vaak positief op omikron. Bij de deltavariant was er een veel duidelijker verschil zichtbaar tussen gevaccineerden en ongevaccineerden. Uit de Deense cijfers blijkt ook dat de meeste besmettingen nu plaatsvinden in de leeftijdscategorie van 20 tot 29 jaar. Uit eerdere ervaringen is gebleken dat besmettingen bij deze groep jongvolwassenen vaak na enkele weken overslaan op ouderen.
In Nederland wordt nu ruwweg de helft van het aantal besmettingen vastgesteld bij ongevaccineerden, terwijl zij slechts 30 procent van de bevolking uitmaken (kinderen meegerekend). Gezien de Deense ervaringen zullen in Nederland de komende weken ook steeds meer gevaccineerden besmet raken. De langzame start van de boostercampagne kan Nederland daarbij parten gaan spelen. Waar in Denemarken al 24 procent van de bevolking een derde prik heeft gekregen, ligt dat in Nederland op nog maar 9 procent. De oudere bevolking is daardoor extra kwetsbaar voor omikron, waarbij ook het gevaar van ziekenhuisopname op de loer ligt.
Omikron veroorzaakt ook nieuwe ziekenhuisopnamen
In Denemarken zijn de eerste patiënten met omikron in het ziekenhuis beland. De afgelopen drie weken zijn in totaal 96 patiënten opgenomen met de nieuwe variant. Maar de laatste dagen gaat het tempo omhoog. Vrijdag telden de Denen 20 nieuwe opnamen van met omikron besmette patiënten, op de altijd wat rustigere zaterdag en zondag nog eens 19 en 18. Aangezien iemand pas enkele dagen of soms zelfs pas twee weken na een besmetting in het ziekenhuis kan belanden, zullen deze cijfers naar verwachting verder oplopen.
Om een indruk te krijgen van de impact is het daarom beter te kijken naar welk percentage van alle met de omikronvariant besmette personen in het ziekenhuis belandt, en hoe snel dat toeneemt. In Denemarken komt nu 0,6 procent van alle patiënten met een bevestigde omikronbesmetting in het ziekenhuis terecht. Van de mensen die de deltavariant hebben opgelopen belandt nu 1,5 procent in het ziekenhuis. Aangezien de meeste omikronbesmettingen van recente datum zijn en het voornamelijk om twintigers gaat (die minder vaak ernstig ziek worden dan ouderen) is het aannemelijk dat het percentage bij omikron nog kan oplopen.
Uit Zuid-Afrikaanse cijfers is de indruk ontstaan dat omikron in vergelijking met andere varianten tot minder ziekenhuisopnamen en minder sterftegevallen leidt. Maar Zuid-Afrika heeft een relatief jonge bevolking en het is daar nu zomer. Vandaar dat met argusogen naar de Deense cijfers wordt gekeken om te bepalen of omikron inderdaad milder uitpakt. De leeftijdsopbouw van de Deense bevolking is beter te vergelijken met die van Nederland. De Deense ziekenhuiscijfers kunnen daardoor een voorbode zijn voor wat Nederland de komende weken te wachten staat.
De Deense gezondheidsautoriteiten voorspellen, met de nodige slagen om de arm, dat het aantal dagelijkse opnamen de komende week zal oplopen tot 130 à 250 per dag als omikron even gevaarlijk blijkt als delta. Als de nieuwe variant inderdaad milder is, dan verwachten zij vanwege de hogere besmettingskans toch nog 120 tot 190 opnamen op 24 december.
De Deense prognoses zouden zich in Nederland – dat drie keer zo veel inwoners telt – vertalen naar zo’n 500 nieuwe opnamen per dag. Aangezien in Nederlandse ziekenhuizen nu omgerekend naar inwonertal al ruim drie keer zoveel ic-patiënten met covid-19 zijn opgenomen als in de Deense, is er weinig buffer om deze stijging op te vangen.
In een eerdere versie van dit artikel stond dat ruim 85 procent van de Denen van 12 jaar of ouder is gevaccineerd; en dat zij 79 procent uitmaken van alle omikronbesmettingen. Die 79 procent is onjuist , dat moet 89,8 procent zijn.
Bron
-
Dit bericht verscheen ook op: www.volkskrant.nl