“Als je dit zo ziet, dan lijkt Sinterklaas vroeg in Den Haag”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. Alles bij elkaar vertimmert de Tweede Kamer de begroting voor zo’n vier miljard euro. “Partijen hebben meerderheden gevonden op belangrijke punten voor hun kiezers.”
Brandstofaccijns
Met wisselende coalities verbouwt de Kamer de begroting die het kabinet had opgesteld voor 2024. Een overwegend rechtse coalitie geleid door de VVD heeft geld gevonden om de accijnsverhoging op benzine en diesel ongedaan te maken. Een liter benzine zou in januari volgend jaar 21 cent duurder worden.
Dit plan wordt gesteund door SP, ChristenUnie, DENK, PVV, JA21, BBB, SGP, CDA, Groep-Van Haga en de eenpitters Pieter Omtzigt en Liane den Haan. Deze gelegenheidscoalitie verlaagt verder de belasting op de energierekening met 200 miljoen euro. Dat helpt zowel lage als middeninkomens en scheelt per huishouden een paar tientjes per jaar.
Minimumloon
Een overwegend linkse meerderheid aangevoerd door GroenLinks-PvdA en ChristenUnie is het eens geworden over onder andere verhoging van het minimumloon. Ook de uitkeringen – die daaraan zijn gekoppeld – gaan omhoog.
Om middeninkomens tegemoet te komen gaan de kinderopvangtoeslag en het kindgebonden budget omhoog. Deze voorstellen van GroenLinks en ChristenUnie krijgen in ieder geval steun van ChristenUnie, D66, PVV, PvdD, Volt, DENK, BIJ1, en de onafhankelijke Kamerleden Liane den Haan en Nilüfer Gündoğan.
Verder maakt een Kamermeerderheid honderden miljoenen extra vrij voor het openbaar vervoer. Daarmee kan er een streep door een forse tariefsverhoging van bus en trein. Een deel van deze extra investering moet voorkomen dat het ov-netwerk wordt uitgekleed.
De rekening: vier miljard euro
De rekening voor al deze plannen bedraagt zo’n vier miljard euro. Het schrappen van de accijnsverhoging – die ruim een miljard euro kost – financiert de rechtse gelegenheidscoalitie met geld van diverse ministeries dat al wel op de begroting stond maar nog niet was uitgegeven. Ook extra aardgasbaten worden hiervoor gebruikt.
De linkse gelegenheidscoalitie legt de rekening voor verhoging van het minimumloon en andere koopkrachtmaatregelen vooral bij bedrijven.
Bedrijven gaan belasting betalen als zij van hun winst eigen aandelen inkopen. Dat levert volgens de partijen ruim een miljard euro op. Verhoging van de bankenbelasting levert 350 miljoen euro op. En verder gaan mensen met hoge inkomens of veel vermogen meer belasting betalen.
Wisselende meerderheden
“Dit is politiek mogelijk, omdat het kabinet is gevallen”, zegt Lambie. “Regeringspartijen zitten niet meer vast aan coalitieafspraken en dus ontstaan er allerlei wisselende meerderheden.”
Dat gaf volgens Lambie een andere dynamiek dan normaal aan het belangrijkste politieke debat van het jaar: de Algemene Politieke Beschouwingen. “Partijen waren in het debat vooral druk om bondjes te zoeken, demissionair premier Rutte was in een recordtempo klaar, hij was niet meer relevant.”
