Wie vanwege omstandigheden acuut in woningnood komt, heeft er recht op om snel een dak boven het hoofd te krijgen. Maar in deze tijden van krapte op de woningmarkt, zijn gemeenten streng en wordt het mensen knap lastig gemaakt, zeggen deskundigen tegen RTL Nieuws. En dat leidt tot schrijnende situaties.
In Nederland kun je urgentie aanvragen als je met spoed een woning nodig hebt. Volgens de Huisvestingswet geldt dat sowieso bij mantelzorg (geven of ontvangen) en voor iemand die uit een blijf-van-mijn-lijf-huis komt.
Minder huurwoningen
Gemeenten hebben steeds minder sociale huurwoningen te verdelen, onder veel meer mensen met acute woningnood. Er komen te weinig woningen vrij en er wordt te weinig gebouwd. En dus wordt het lastiger gemaakt om urgentie aan te vragen en om een woning te krijgen, zien experts. Gemeenten zoeken soms de randen op.
”Het wordt echt ontmoedigd om een urgentieaanvraag in te dienen, dat herkennen we door heel Nederland’, zegt Annemiek Engbers van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland. “Het beleid van gemeenten is heel strikt, en wordt ook heel strikt toegepast.”
“Enerzijds is dat een gevolg van hoge woningnood maar ook Goes, Apeldoorn en Helmond zijn streng en daar is de woningnood toch nog wat minder hoog.” Daarnaast mogen gemeenten eigen beleid opstellen, waarin vaak ook nog medische urgentie wordt meegenomen.
‘Steeds ingewikkelder en ingewikkelder’
“We zien het steeds ingewikkelder en ingewikkelder worden”, zegt ook sociaal advocaat Bansta Blanckenburg. “Er worden steeds extremere middelen gezocht om de groep die daar toegang toe heeft, te beperken.”
“We zien zelfs dat urgentieverzoeken en verklaringen worden ingezet als ruilmiddelen om iets gedaan te krijgen van een cliënt”, vervolgt Engbers. “Een voorbeeld dat sociaal advocaten meemaakten: de gemeente eiste dat hun cliënt bepaalde relaties verbrak voor er urgentie zou worden verleend.”
Het aantal sociale huurwoningen neemt al jaren af. Waren er in 2011 nog 2,4 miljoen, inmiddels zijn dat er iets meer dan 2,2 miljoen. En dat terwijl het aantal mensen in de doelgroep die aanspraak wil maken op sociale huurwoningen in die tijd is gestegen. Sinds 2014 met meer dan 100.000.
“Ze hebben maar één koek die ze kunnen verdelen en ze willen goed kijken naar wie die woning moet gaan. Dus de rigiditeit neemt toe, omdat de vraag groter is dan het aanbod”, herkent Jeroen van der Velden van kennisorganisatie Platform 31.
Regels langs het randje
Uit eerder onderzoek van RTL Nieuws kwam al naar voren dat gemeenten soms veel geld vragen voor de urgentieaanvraag, terwijl de groep die het nodig heeft het niet breed heeft.
Maar dat is niet het enige. We zien bij een nieuwe rondvraag onder experts ook dat een aantal gemeenten mensen buiten de papieren probeert te houden, bijvoorbeeld door een kans- of intakegesprek.
‘U bent kansloos’
”Dan wordt er gezegd: ‘U bent kansloos, u krijgt geen urgentie en daarom nemen we uw aanvraag gewoon maar niet in behandeling”’, zegt Bansta Blanckenburg. ”En dan zien we heel vaak dat cliënten na een aanvraag geen afwijzing krijgen, waardoor ze ook niet in bezwaar kunnen.”
”We zien dat soort kansgesprekken inderdaad bij meerdere gemeenten naar voren komen”, bevestigt Jason de Wit van Sociaal Verhaal, een organisatie die mensen bijstaat met juridisch advies. “Je krijgt dan eigenlijk te horen dat je aanvraag niet zoveel kans maakt. Soms zeggen ze zelfs dat je helemaal niet in aanmerking komt om een aanvraag te doen. Maar dat mag niet.”
En dan zijn er gemeenten waar je boven een bepaalde leeftijd moet zijn, voordat je een aanvraag mag doen. Of waar je al een paar jaar in die gemeente moet wonen.
Rondzwerven
Thierry Wever, adviseur onderzoeks- en adviesbureau Rigo.”Wat wel en niet mag met betrekking tot een urgentieregeling staat in de Huisvestingswet, daarnaast mag je grof gezegd geen regels stellen die in strijd zijn met andere wetten. Zo kan een leeftijdseis bijvoorbeeld in strijd zijn met de grondwet. Een bindingseis kan in strijd zijn met het recht op vrijheid van vestiging.”
Blanckenburg: ”Een bindingseis verhogen van 2 naar 4 jaar is heel lang voor mensen die al jaren rondzwerven.”
‘Cliënten in tranen’
Een scheiding is ook al lang niet altijd meer een reden voor urgentie, zelfs met kinderen, ziet Elise Janssen van Apart Verder, een kantoor voor scheidingsbemiddeling. ”Als je ziet wat je nu nodig hebt om urgentie aan te vragen, is het echt niet te doen. Dat wordt steeds erger en dus moeilijker voor mensen (na een scheiding, red.).”
”Ik zie dat mijn cliënten soms echt worden tegengewerkt. Ik spreek veel mensen in tranen en een flink aantal eindigt voor een bepaalde tijd op een camping.”
Advocaat Bansta Blanckenburg ziet dit ook. ”Een belangrijk voorbeeld hiervan is dat het op straat komen te staan met kinderen op zichzelf niet meer als een voldoende ernstige situatie wordt gezien.”
Geen landelijk beeld urgentie
Er is geen landelijk beeld van het aantal mensen dat met spoed een woning nodig heeft. RTL Nieuws heeft geprobeerd dat in kaart te brengen. We benaderden alle gemeenten in Nederland (352) om te vragen naar het aantal urgentieaanvragen in 2015 en 2020. Van 65 gemeenten kregen wij een (volledige) reactie.
Van de 65 die reageerden, meldden 36 gemeenten een stijging van het aantal aanvragen, bleef het aantal bij één gemeente gelijk en daalde het aantal in 29 gevallen. Op onze vraag over het aantal afwijzingen reageerden 61 gemeenten. Het aantal afwijzingen in die groep bleef tussen 2015 en 2020 in totaal ongeveer gelijk, op 40 procent.
Dat het onduidelijk is om hoeveel mensen het gaat, bevestigt Jeroen van der Velden van Platform31: ”Elke gemeente mag zelf bepalen wat voor regels ze stelt. Dus het is heel lastig om een landelijk beeld te krijgen. Dat hebben jullie zelf denk ik ook wel ervaren in jullie zoektocht.”
”Voorrang geven aan de één, is dus langer wachten voor de ander”, zegt Thierry Wever van Rigo. ”In die zin zijn er eigenlijk alleen maar verliezers, en moeten keuzes gemaakt worden over wiens woningvraag het meest urgent is.”
Reactie VNG
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten laat in een reactie weten dat bij de vereniging niet bekend is dat gemeenten eisen zijn gaan aanscherpen. “Gemeenten zoeken op dit moment binnen gestelde randvoorwaarden naar huisvesting voor de spoedzoekers en andere aandachtsgroepen.”
Wel geeft VNG aan dat als er minder huisvestingsmogelijkheden zijn, ook de wachttijden voor ‘urgenten’ op kunnen lopen.
Bron
-
Dit bericht verscheen ook op: www.rtlnieuws.nl