Ex-coronapatiënten hebben een jaar na ziekenhuisopname vrijwel allemaal nog klachten

Dat is aanzienlijk meer dan patiënten die met bijvoorbeeld griep in het ziekenhuis komen, stellen Rotterdamse wetenschappers die 492 patiënten volgden. Ook maakte het niet uit of de patiënt op de ic of gewoon op de verpleegafdeling lag.

‘De langetermijneffecten van covid-19 worden onderschat’, aldus onderzoeksleider en longarts Merel Hellemons. ‘Revalidatie helpt wel op lichamelijk vlak, maar de andere aanhoudende klachten zorgen ervoor dat mensen hun dagelijks leven niet meer kunnen oppakken. Denk bijvoorbeeld aan terugkeren op de werkvloer: dat lukt lang niet altijd.’

Onder de coronapatiënten die in het ziekenhuis komen zijn weliswaar veel ouderen en mensen met een onderliggende aandoening, maar ‘het is niet echt een heel andere populatie’, benadrukt desgevraagd bewegingswetenschapper Rita van den Berg-Emons. ‘Zestig procent werkt nog. En er zitten mensen bij van 89, maar ook van 21.’

Na een half jaar had 95,5 procent nog minstens één klacht, aldus de wetenschappers, in vakblad European Respiratory Journal. ‘En wat opvalt, is dat er vrijwel geen verbetering in de klachten zit’, aldus Hellemons. ‘Dit zijn aanhoudende klachten die veel impact hebben op de kwaliteit van leven en kennelijk niet goed reageren op het huidige behandelaanbod.’

Ook bij omikron

‘Deze aantallen zijn echt heel hoog’, zegt hoogleraar infectieziektenuitbraken Chantal Bleeker-Rovers in een eerste reactie op de nieuwe cijfers. ‘Maar ergens verbaast het ook niet. We kennen dit patroon van sommige andere ziektes, zoals Q-koorts en legionella. Zijn de klachten na enkele maanden nog niet weg, dan zijn ze dat vaak na jaren ook nog niet.’

De les van het onderzoek is ‘hartstikke relevant’, vindt Bleeker: onderschat corona niet, ook niet nu de epidemie in rustiger vaarwater zit. ‘Ik denk dat we iets te veel het idee hebben dat het nu minder erg is vanwege omikron’, signaleert ze. ‘Je moet er in mijn optiek van uitgaan dat deze resultaten ook opgaan voor patiënten die nu in het ziekenhuis belanden. Anders blijf je achter de feiten aanlopen.’

Bleeker pleit dan ook voor inzet van het geneesmiddel paxlovid, dat de kans op opname bij patiënten met een hoog risico verkleint, maar dat in ons land nog niet wordt ingezet. Ook wil ze meer aandacht voor preventie en vaccinatie. ‘Leg nog eens heel goed uit dat de immuniteit afneemt en dat een booster dan kan helpen om de kans op opname te verkleinen. De mensen die geen vaccin willen, bereik je er niet mee, maar misschien wel weer een aantal mensen die denken dat een booster niet meer nodig is’, adviseert ze.

Kortademigheid

De meest voorkomende klacht die de Rotterdamse onderzoekers na een jaar noteerden: kortademigheid na inspanning. Daarvan heeft tweederde van de oud-ziekenhuispatiënten nog last. Ruim de helft heeft na een jaar geheugenproblemen, benauwdheid, concentratiestoornissen en vermoeidheid. Andere veel gemelde langdurige klachten zijn overprikkelde zintuigen, slaapproblemen, gewrichtspijn, zwakke spieren, duizeligheid en tintelingen in de ledematen. De enige klacht die duidelijk wegtrekt, is haarverlies.

Lichamelijk herstelden de patiënten wel enigszins, blijkt uit een andere studie die de Rotterdamse groep tegelijk uitbracht in The Lancet Regional Health. Vooral na langdurige, intensieve therapie in het revalidatiecentrum scoorden de ex-patiënten beter op taakjes zoals een minuut lang zoveel mogelijk keren gaan staan en zitten en knijpen in een handkrachtmeter. ‘Dat is wat we hoopten, en is een klein lichtpuntje’, zegt Van den Berg-Emons.

Ook een groep van 114 patiënten die geen revalidatietherapie volgden ging wat vooruit, al was de vooruitgang minder uitgesproken en waren ze er bij aanvang van het onderzoek sowieso minder slecht aan toe.

Meer klachten dan na griep

Ander pas verschenen Nederlands onderzoek maakte duidelijk dat één op de acht patiënten drie tot vijf maanden na corona nog klachten heeft die aan het virus zijn toe te schrijven. Daarbij gaat het echter om álle patiënten, ook het leeuwendeel dat niet in het ziekenhuis belandt.

Een Britse vergelijking wees uit dat coronapatiënten die wél in het ziekenhuis komen, ongeveer anderhalf keer zo vaak langdurige klachten overhouden als patiënten die wegens griep worden opgenomen. Bovendien houden coronapatiënten meer gezondheidsproblemen tegelijk.

Op twee punten gingen de ex-ziekenhuispatiënten zelfs iets achteruit, blijkt uit de Rotterdamse cijfers. Een jaar na dato meldden de patiënten iets meer gehoor- en geheugenproblemen. Dat kan echter ook te maken hebben met het klimmen der jaren.