Duizenden studenten spannen rechtszaken aan om energietoeslag op te eisen

Het juridisch adviesbureau Legal Advice Wanted heeft momenteel 2.500 zaken in voorbereiding. De Amsterdamse studentenvakbond Asva koerst af op 460 zaken, en bij de Landelijke Studentenvakbond en FNV Young & United staat de teller vooralsnog op 75.

Het kabinet riep de eenmalige energietoeslag vorig jaar in het leven om huishoudens met een laag inkomen te compenseren voor de sterk gestegen gas- en elektriciteitsprijzen. Maar minister voor Armoedebeleid Carola Schouten legde in een beleidsregel vast dat studenten zijn uitgesloten van de regeling, omdat hun woonsituaties te veel van elkaar verschillen.

In verscheidene steden, die elk hun eigen beleid voeren, komen studenten hier nu tegen in het geweer. De gevolgen voor deze groep zijn groot, zegt Joram van Velzen, voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb). ‘Sommige studenten zaten afgelopen winter bibberend op hun kamer, omdat ze hun verwarming uit hadden staan. Of ze zijn weer bij hun ouders gaan wonen, waardoor ze langere reistijden hebben en hun sociale leven flink is ingeperkt.’

De LSVb en FNV Young & United riepen minister Schouten en minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs) dinsdagmiddag in een brief op om zo snel mogelijk met hen in gesprek te gaan over een landelijke regeling. De vele rechtszaken, die het juridische systeem onnodig belasten, ‘kunnen niet de bedoeling zijn’, zegt Van Velzen. Maar omdat er pas jurisprudentie komt als gemeenten in hoger beroep gaan – wat tot nu toe niet is gebeurd – worden studenten volgens Van Velzen gedwongen om individuele procedures aan te spannen.

Hoopvol

De eerste gerechtelijke uitspraken over de energietoeslag zijn hoopgevend voor de studenten. In Nijmegen, Arnhem en Amsterdam oordeelde de rechtbank dat studenten niet als groep mogen worden uitgesloten, omdat dit leidt tot ongelijke behandeling van vergelijkbare gevallen: jonge starters bijvoorbeeld, met een inkomen net boven het minimumloon.

De gemeente Arnhem besloot in een reactie hierop het beleid aan te passen. Studenten hebben daar inmiddels recht op de eenmalige energietoeslag. In de meeste steden is dit nog niet het geval, of alleen onder specifieke voorwaarden. Zo kunnen studenten in steden als Amsterdam, Wageningen en Tilburg alleen energietoeslag aanvragen als ze een zelfstandige woning hebben en/of een energiecontract dat op hun eigen naam is afgesloten.

‘Voor veel studenten gaat dit niet op, omdat ze samenwonen en dus een gezamenlijk contract hebben’, zegt Aziza Filal, voorzitter van de Amsterdamse studentenvakbond Asva. ‘Dus we voelen ons alsnog buitengesloten van de energietoeslag.’

Daan Swildens van Legal Advice Wanted vindt het teleurstellend dat alleen gemeenten die door de rechter op de vingers worden getikt hun beleid aanpassen en andere gemeenten voet bij stuk houden. ‘Veel gemeenten verlengen bovendien de beslistermijn, om juridische procedures op de lange baan te schuiven. Studenten komen daardoor in de bestuursrechtelijke molen terecht.’

Onmacht

Dat niet alle gemeenten de energietoeslag aan studenten uitkeren, is geen onwil maar onmacht, benadrukt Esther Verhoeff, woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). ‘We weten namelijk niet waar alle studenten wonen, omdat ze meestal nog staan ingeschreven in de woonplaats waar hun ouderlijk huis staat. Een organisatie als Duo weet dat wel, maar die wil deze taak niet op zich nemen.’

De VNG drong er vorige maand in een brief aan het kabinet op aan dat de toeslagenregeling weer bij het Rijk komt te liggen, zeker nu de crisissituatie voorbij is en er geen acute nood meer is bij inwoners. Met een ‘duurzaam inkomensbeleid’ kan volgens de VNG ook het euvel worden ondervangen dat per studentenstad andere regels gelden, omdat gemeenten nu hun eigen middelen moeten aanspreken. ‘Sommige gemeenten hebben wel geld om uit te keren aan studenten, andere niet’, aldus Verhoeff.

Het kabinet is er op zijn beurt nog niet over uit of de energietoeslag het komende jaar überhaupt blijft bestaan en zo ja, in welke vorm. Minister Schouten wil de uitsluiting van studenten van de energietoeslag wettelijk laten vastleggen, maar de Raad van State zette onlangs vraagtekens bij de juridische onderbouwing daarvan.